AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN CÓ DỰ PHÒNG ĐƯỢC ĐỘT QUỴ NÃO ?

 

Trong mươi năm gần đây, khi tỷ lệ đột quỵ não có xu hướng gia tăng nhanh chóng, ngoài việc thực hành những biện pháp dự phòng như ăn uống hợp lý, tích cực tập luyện, giảm thiểu căng thẳng thần kinh, cai rượu và thuốc lá…người ta có xu hướng tìm hiểu và sử dụng các loại thuốc và thực phẩm chức năng có công dụng ngăn ngừa tích cực căn bệnh dễ gây tử vong và tàn phế này, trong đó có An cung ngưu hoàng hoàn (ACNHH), một chế phẩm nổi tiếng của y học cổ truyền phương Đông. Có thể nói, chưa bao giờ loại thuốc này lại phong phú về chủng loại, thăng giáng về giá cả, thật và giả lẫn lộn, nguồn gốc xuất xứ không rõ ràng, quảng cáo tràn lan như bây giờ. Ví như, trên trang mạng có những nội dung : “Chỉ với một viên An cung ngưu hoàng hoàn thôi bạn sẽ không bao giờ bị tai biến mạch máu và đột quỵ”, hay “cơ hội để bạn không bị tai biến hoặc đột quỵ đó chính là dùng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn”…Vậy, nên hiểu vai trò, công dụng của An cung ngưu hoàng hoàn trong việc phòng ngừa đột quỵ não là như thế nào ?

Như chúng ta đều biết, ACNHH là phương thuốc do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc), đại biểu trọng yếu của học phái ôn bệnh, sáng chế, được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện” nổi tiếng của Ông với thành phần gồm : Ngưu hoàng 1 lạng, uất kim 1 lạng, tê giác 1 lạng, hoàng cầm 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, hùng hoàng 1 lạng, sơn chi 1 lạng, chu sa 1 lạng, mai phiến 2 tiền 5 phân, xạ hương 2 tiền 5 phân, trân châu 5 tiền. Tất cả tán bột thật mịn, dùng mật làm hoàn, mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Hiện nay, vì tê giác rất hiếm nên được thay bằng thuỷ ngưu giác (sừng trâu nước).

Theo dược học cổ truyền, ACNHH có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, dục đàm. Chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hôn thiềm ngữ (hôn mê, rối loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết (lưỡi rụt, tay chân giá lạnh), trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế. Đây là một trong ba phương thuốc lương khai trọng yếu (lương khai tam bảo hay ôn bệnh tam bảo) cùng với Chí bảo đan và Tử tuyết đan, là một trong những dược vật cấp cứu hữu hiệu của y học cổ truyền. “Cung” là chỉ tâm bào, tâm bào là cái màng ở ngoài bọc lấy tim ; ôn nhiệt độc tà nội hãm, khi xâm phạm vào tâm, trước hết là tác động đến tâm bào. Nếu nhiệt tà quá thịnh sẽ làm nhiễu loạn thần minh mà dẫn đến tình trạng thần hôn thiềm ngữ. ACNHH có đủ khả năng thanh hoá đàm nhiệt nội hãm tâm bào, nhiệt thanh đàm hoá thì tâm thần tất an, vì thế mà gọi là “an cung”. Ngô Cúc Thông đã viết : “Thử phương hương hoá uế trọc nhi lợi chư khiếu, hàm hàn bảo thận thuỷ nhi an tâm thể, khổ hàn thông hoả phủ nhi tả tâm dụng chi phương dã, chuyên trị nhiệt hãm tâm bào lạc, thần hôn thiềm ngữ cập đại nhân, tiểu nhi kinh quyết chi nhân vu nhiệt giả đa hiệu”.

 

 

Ở Trung Quốc, các nhà y học cổ truyền đã nghiên cứu dùng ACNHH để trị liệu trúng phong (đột quỵ não) trong giai đoạn cấp tính với trúng phong bế chứng thuộc thể đàm nhiệt nội bế thanh khiếu, có tác dụng cải thiện rõ rệt triệu chứng, làm giảm tỷ lệ tử vong và rút ngắn giai đoạn cấp tính ; với viêm não Nhật Bản B, ACNHH có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, chống co giật, nếu dùng sớm có thể ức chế quá trình phát triển của bệnh ; với hôn mê gan, chế phẩm này cũng có khả năng giúp cho ý thức nhanh hồi phục, bệnh tình sớm ổn định ; với viêm gan, ACNHH có tác dụng rất tốt đối với những trường hợp viêm gan cấp tính mức độ nặng đe doạ hôn mê nhưng phải chỉ định sớm và dùng liều cao ; với những trường hợp sốt cao do viêm nhiễm đường hô hấp trên, viêm phổi cấp tính, viêm amydal, viêm ruột cấp tính..., sản phẩm này có tác dụng hạ sốt rất tốt, ...Ngoài ra, ACNHH còn được khảo sát tác dụng trị liệu trên nhiều mặt bệnh khác như Hội chứng não sau chấn thương (pos-traumatic brain syndrome), ung thư gan nguyên phát, viêm tuỵ cấp tính, suy thận mạn tính, động kinh, tâm thần phân liệt, đau đầu dai dẳng, hội chứng phổi - não (pulmono - cerebral syndrome), hôn mê do rối loạn chuyển hoá pocphirin (hematoporphyria), luput ban đỏ, rắn độc cắn, một số bệnh lý ở trẻ em như viêm phổi, ngừng hô hấp do nhiều nguyên nhân khác nhau, hen, viêm thận cấp tính, viêm não, động kinh, bạch cầu cấp, viêm amydal và viêm xoang mũi cấp tính...Tuy nhiên, chưa hề có một công trình nghiên cứu hay một khảo sát lâm sàng nào chứng minh ACNHH có tác dụng dự phòng đột quỵ não. Có chăng người ta chỉ dùng để ngăn ngừa khẩn cấp khi có các tiền triệu của bệnh lý này như đau đầu dữ dội, huyết áp đột ngột tăng quá cao, tê bì chân tay, hoa mắt chóng mặt nhiều, rối loạn ý thức, tự nhiên bại hoặc liệt tạm thời chi thể trong giây lát…dưới sự hướng dẫn tỉ mỉ của thầy thuốc có chuyên khoa.

Ở ta, hiện nay không biết căn cứ vào đâu người ta, kể cả một số công ty dược cung ứng và phân phối ACNHH mách thuốc rằng : có thể dự phòng đột quỵ não bằng cách sử dụng loại thuốc này với nhiều cách khác nhau như 3 tháng uống 1 viên, mỗi năm dùng 2 viên, mỗi tháng dùng 1 viên…Đó là một điều hoàn toàn sai lầm, bởi lẽ ACNHH là một loại thuốc có sức công phá mãnh liệt, là thuốc bệnh chứ không phải thuốc bổ và khi dùng phải được chỉ định của thầy thuốc để đảm bảo đúng bệnh, đúng người, đúng lúc và không để xảy ra các tác dụng không mong muốn.

Trên thực tế, ở Trung Quốc cũng như Hàn Quốc, để dự phòng đột quỵ não mới hoặc dự phòng tái phát đột quỵ não cũ người ta chỉ dùng những sản phẩm có nguốc gốc từ ACNHH với việc gia thêm các vị thuốc có công dụng bồi bổ khí huyết, âm dương, tạng phủ và hỗ trợ trị liệu các bệnh lý là nguy cơ gây đột quỵ não như cao huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, vữa xơ động mạch…Ví dụ như Tâm não hoàn, Ngưu hoàng thanh tâm nguyên dạng viên hoàn hoặc dạng nước.

Với thành phần gồm xạ hương, ngưu hoàng và linh dương giác có công dụng thanh tâm tả hỏa, trừ đàm khai khiếu, tức phong định kính ; hoàng cầm và sài hồ thanh nhiệt giải độc ; long não khứ uế, thông khai bế ; vàng lá trấn tâm an thần ; mật ong và cam thảo điều vị hòa trung, Tâm não hoàn cũng có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu và trừ đàm, chuyên trị ôn nhiệt bệnh, trúng phong hôn mê, sốt cao co giật giống như An cung ngưu hoàng hoàn. Tuy nhiên, điểm khác biệt độc đáo của sản phẩm này là còn dùng bạch sâm, bạch truật, bạch linh và hoài sơn để bổ khí, đương quy bổ huyết, mạch môn dưỡng âm, xà sàng tử và nhục quế trợ dương, đan bì và bồ hoàng hoạt huyết khứ ứ và cầm máu, độc hoạt và phòng phong khu phong trừ thấp, làm mạnh gân cốt, thần khúc kích thích tiêu hóa, mầm đậu nành chống lão hóa và dự phòng các bệnh tim mạch. Hơn 20 vị thuốc phối hợp chặt chẽ với nhau tạo nên công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, bổ khí dưỡng huyết, trợ dương ích âm, hoạt huyết hóa ứ của sản phẩm.

Như vậy, Tâm não hoàn không chỉ có tác dụng công tà (chữa bệnh) mà còn bồi bổ chính khí, điều hòa công năng các tạng phủ, khắc phục các rối loạn bệnh lý do tà khí gây nên, lấy công để bổ mà không khắc phạt quá mức, lấy bổ để công mà tăng cường hiệu lực trị bệnh độc đáo của sản phẩm. Tâm não hoàn rất thích hợp trong việc làm tăng tuần hoàn não, điều hòa huyết áp, chống co giật, rối loạn nhịp tim, rối loạn thần kinh thực vật, chống chóng mặt, đau đầu, tinh thần bất an và đặc biệt là dự phòng tích cực và hỗ trợ điều trị TBMN, kể cả xuất huyết và nhồi máu với các triệu chứng như liệt toàn thân, bán thân bất toại, hôn mê, nói ngọng, liệt mặt...ở tất cả các giai đoạn. Sản phẩm đã được nghiên cứu công phu và rất nổi tiếng ở Hàn Quốc. Liều lượng sử dụng để dự phòng đột quỵ tùy theo đối tượng, tính chất và mức độ bệnh lý hoặc nguy cơ có thể dùng 1-2 viên (mỗi viên nặng 3,75g)/ngày, thông thường người lớn dùng 1 viên/lần, 1-2 lần/ngày.

Hay như Ngưu hoàng thanh tâm nguyên, trong thành phần ngoài xạ hương, linh dương giác, long não, ngưu hoàng, sài hồ, hoàng cầm giống như ACNHH, còn có nhục quế, đan bì, phòng phong, bạch truật, cát cánh, bạch linh, hoài sơn, nhân sâm, bồ hoàng, thần khúc, đại đậu hoàng quyền, mạch môn, bạch liễm, bạch chỉ, hạnh nhân, can khương…, tất cả tonghr cộng 27 vị. Sản phẩm có công dụng củng cố sức khỏe hệ tim mạch, phòng chống vữa xơ động mạch, cải thiện hệ miễn dịch, giảm mỡ máu và đường huyết, tăng cường lưu thông máu, tăng cường sức co bóp cơ tim, giúp cho tuần hoàn máu không bị đình trệ, tắc nghẽn, tăng lưu lượng máu nuôi não, được dùng để dự phòng đột quỵ não cho những người có nguy cơ cao như bệnh nhân cao huyết áp, rối loạn lipid máu, tiểu đường, người cao tuổi, béo phì…hoặc những người sau tai biến mạch não để phục hồi di chứng và dự phòng tái phát, người bị suy nhược thần kinh, mất điều hòa vận động…Liều lượng tùy theo tuổi tác, tính chất và mức độ bệnh lý có thể dùng 1 viên hoàn bọc sáp hoặc 1 lọ (50ml)/lần, 1-2 lần/ngày, dùng liên tục trong 15 ngày, 2-3 tháng một liệu trình.

Tuy nhiên, một điều cần hết sức lưu ý là, cả hai sản phẩm trên dù là thuốc hay thực phẩm chức năng khi sử dụng nhất thiết vẫn phải có sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc có chuyên khoa. Khi dùng, nếu thấy bất cứ biểu hiện gì bất thường đều phải ngừng lại và xin sự tư vấn của bác sĩ.

Hoàng Khánh Toàn